Kỹ thuật đắp nổi họa tiết trong chế tác gốm thủ công mỹ nghệ

Gốm sứ đắp nổi họa tiết  được yêu thích bởi kỹ thuật tạo hình đỉnh cao. Các sản phẩm tạo ra được cân chỉnh từng li từng tí cho đến khi đạt chuẩn về kiểu dáng họa tiết, màu sắc và nhiệt độ nung . Không chỉ vậy, họa tiết đắp nổi trên  gốm sứ có ý nghĩa rất quan trọng và phản ánh nhiều khía cạnh của văn hóa và lịch sử dân tộc, cũng như có giá trị về mặt phong thủy. Cùng Long Phương khám phá về phương pháp chế tác gốm sứ này nhé!

1. Khái niệm và nguồn gốc của đắp nổi họa tiết.

Đắp nổi hoạ tiết được biết là một trong những phương pháp chế tác gốm sứ khó nhất. Đất sét có độ ngót và dễ gãy vỡ, chính vì vậy, việc chế tác đòi hỏi sự khéo léo của các nghệ nhân có kinh nghiệm lão luyện. Đắp nổi họa tiết thường là giai đoạn kỳ công và mất nhiều thời gian nhất trong quá trình chế tác gốm sứ. Đối với những sản phẩm kích thước lớn, họa tiết yêu cầu độ tinh xảo, thời gian đắp nổi có thể lên đến vài tuần hoặc vài tháng.

Gốm sứ đắp nổi  hiện nay được xếp vào dòng sản phẩm cao cấp, không chỉ đảm bảo chất lượng về độ bền mà còn có tính nghệ thuật, thẩm mỹ cao và mang nhiều ý nghĩa. Các sản phẩm gốm sứ đắp nổi họa tiết được rất nhiều người săn lùng để đặt tại công ty, phòng khách gia đình,… vừa tạo cảnh quan cho không gian vừa thể hiện gu thẩm mỹ của chủ nhà.

Nghệ thuật đắp nổi họa tiết trên gốm tráng men đã xuất hiện tại Việt Nam bắt nguồn từ thời kỳ Đông Sơn (1000-200 TCN). Trong các tàn tích gốm ở các khu vực như Bắc Ninh, Thanh Hóa, Ninh Bình, hình dạng đắp nổi trên gốm tráng men đã được tìm thấy.

Từ sau thế kỷ 14, gốm sứ Việt Nam kế thừa và tiếp tục phát triển mạnh mẽ với ra đời của một số làng nghề gốm nổi tiếng như gốm sứ Bát Tràng, Thổ Hà, Chu Đậu, Phù Lãng…  Thời kỳ này, đã có sự xuất hiện của gốm hoa lam, gốm chạm đắp nổi đầy tinh tế. 

2. Quy trình đắp nổi họa tiết gốm sứ gồm những bước nào?

Nguyên liệu, dụng cụ để đắp nổi họa tiết trên gốm sứ gồm: 

• Đất sét cao lanh đã được nhào kỹ mịn màng
• Hồ dán (đất sét pha loãng hơn)
• Thạch cao để làm khuôn đúc
• Bộ dụng cụ cắt tỉa để điêu khắc chế tác hoa văn đắp nổi gốm sứ

2.1. Bước 1: Dựng sườn

Đầu tiên, những người thợ cần lên ý tưởng họa tiết cho mẫu chậu/bình gốm sứ trước. Một số họa tiết thường hay gặp trên gốm sứ đắp nổi là rồng, hồ lô, hoa sen, hoa mai, cây đa, chữ Hán… mang tính biểu tượng văn hóa rất cao. 

Sau đó, vẽ phác sườn lên sản phẩm, cân chỉnh bố cục hài hòa để thuận tiện cho việc đắp nổi họa tiết nhanh và đẹp hơn. 

2.2. Bước 2: Tạo hình

Đây là bước quan trọng nhất tạo nên sự tinh xảo cho toàn bộ sản phẩm gốm sứ. Để các họa tiết đắp nổi sắc nét, sống động, bắt mắt, nghệ nhận thực hiện phải có tay nghề cao và nhiều kinh nghiệm. 

Có 2 kỹ thuật tạo hình phổ biến, các nghệ nhân phối hợp với nhau để tạo nên “lớp da” ấn tượng cho các sản phẩm gốm sứ.

• Kỹ thuật tạo hình bằng khuôn (đắp nổi 2D): Được dùng để tạo hình hoa lá, hình ảnh đơn giản, thường là họa tiết phụ trong toàn thể thiết kế.

Người thợ chọn một khối đất sét phù hợp, để tạo hình cho họa tiết cần đắp nổi, cắt gọt tỉ mỉ cho đến khi đó hình dạng mong muốn. Sau đó, đặt chúng vào một cái khay có đáy phẳng. Đổ thạch cao hòa lỏng vào khay, chờ thạch cao hút hết nước. Gạt bỏ lớp đất thừa đi và khéo léo tách họa tiết ra khỏi thạch cao sao cho không làm rách, vỡ họa tiết. 

Cuối cùng, dán họa tiết vào vị trí cần phác họa. Để tăng độ bám dính chắc chắn, bề mặt của họa tiết sẽ phải được cọ xát nhẹ trước khi bôi hồ. 

• Kỹ thuật tạo hình thủ công (đắp nổi 3D): Khắc nổi các tạo hình phức tạp như động vật, hoa lá nổi, yêu cầu độ hoàn thiện cao. Các họa tiết hoàn thành dưới góc nhìn nào cũng sắc từng đường nét.

Người nghệ nhân sẽ tự tay cắt gọt các khối đất theo hình dạng của từng họa tiết, rồi đắp khối lên vị trí đã phác họa. Cuối cùng, dùng các dụng cụ cắt tỉa để tỉa bớt các khối đất thừa để hoàn thành họa tiết

Các họa tiết đắp nổi 3D cần rất nhiều thời gian để thực hiện, tuy nhiên, các sản phẩm có vẻ ngoài vô cùng đẹp, giá trị cũng rất cao.

2.3. Bước 3: Hoàn thiện

Các họa tiết thành hình sẽ làm sạch bằng chổi và cọ mềm, đảm bảo không để lại lỗi hay sạn để sản phẩm sau khi nung được đẹp nhất. Sau đó, nung sơ bộ, phủ men lót, vẽ màu cho họa tiết.

Cuối cùng sản phẩm sẽ được tráng men bằng cách xịt men, nhúng men dội men hoặc quét men lên toàn bộ sản phẩm chỉ trừ nơi tiếp xúc với lò nung là không tráng men

3. Một số sản phẩm đắp nổi họa tiết được yêu thích

Bình, chậu đắp nổi họa tiết là dòng sản phẩm gốm sứ cao cấp rất được yêu thích vì giá trị nghệ thuật cao và nhiều ý nghĩa may mắn của nó. Ngày nay, bạn dễ dàng tìm được các mẫu mã gốm sứ đắp nổi họa tiết khác nhau với hình dáng, họa tiết, màu sắc đa dạng và giá cả vừa túi tiền. 

3.1. Lọ hoa lục bình đắp nổi họa tiết

Lọ hoa lục bình có thân thon dài và miệng rộng. Thân bình được đắp nổi họa tiết được tạo hình tỉ mỉ, màu sắc nổi bật. Lọ hoa lục bình thường được bày trí ở những vị trí phong thủy trong nhà hoặc bàn thờ tổ tiên với ý nghĩ tích tài tích lộc, thu hút thịnh vượng, niềm hạnh phúc cho gia đình. 

Họa tiết đắp nổi trên lọ hoa lục bình thường là rồng, hoa sen, các loại hoa lá…

3.2. Bình hút lộc đắp nổi họa tiết

Bình hoa hút lộc có thân phình, miệng rộng và cổ thắt. Đây là vật phẩm phong thủy đặc biệt được người làm kinh doanh ưa chuộng, mang ý nghĩa giúp chiêu tài, hút lộc, công danh thăng tiến. Mỗi gia đình nên sở hữu một cái để mang đến tài lộc, may mắn cho bản thân và gia đình mình nhiều hơn.

Họa tiết đắp nổi trên bình hút lộc thường là công đào, mã đáo thành công, hoa sen cá chép,… Một số sản phẩm họa tiết đắp nổi được dát vàng để thêm phần sang trọng và may mắn. 

3.3. Mai bình tích lộc

Mai bình tích lộc có thân cao hơn so với bình hút lộc, cổ bình thu nhỏ, thân bình phình to ra, mang ý nghĩa phong thủy hút nhiều tài lộc, may mắn cho gia chủ. Họa tiết trên Mai bình tích lộc thường là hoa sen, chim hạc, cá chép, cây cảnh đại diện cho sự may mắn, thịnh vượng và hạnh phúc.

Mai bình tích lộc thường có màu sắc tươi sáng như xanh dương, xanh lá cây, đỏ, vàng…

>> Xem thêm: Gốm men hỏa biến là gì?

3.4. Bộ thờ cúng đắp nổi họa tiết

Trong văn hóa của người Việt Nam, việc lựa chọn mẫu đồ thờ cúng rất quan trọng, thể hiện lòng biết ơn tổ tiên và cầu mong họ phù hộ cho cuộc sống chúng ta tốt đẹp hơn. 

Họa tiết đắp nền thường gặp trên bộ đồ thờ cúng là hoa sen, có ý nghĩa xua đuổi bách quỷ, đem lại cuộc sống bình an, hạnh phúc cho con người. Đây là loài hoa được xem là tinh hoa của ngũ hành.

>> Xem thêm: Chế tác vàng trên gốm sứ đặc biệt như thế nào mà khiến nhiều người mê mẩn

4. Video hướng dẫn trực tiếp đắp nổi họa tiết từ nghệ nhân

5. Sứ Long Phương – Đơn vị chuyên cung cấp đồ sứ cao cấp

Sứ Long Phương – là đơn vị chuyên sản xuất và cung cấp đa dạng các sản phẩm đồ sứ cao cấp như bộ ấm chén, bộ bát đĩa, bộ đựng gia vị… cùng nhiều sản phẩm quà tặng độc đáo, ý nghĩa. Chúng tôi cam kết mang tới cho khách hàng những sản phẩm chất lượng và dịch vụ chăm sóc tuyệt vời nhất.

Tại Sứ Long Phương: 

• Nguyên liệu đầu vào cao cấp, được tuyển chọn kỹ lưỡng, đảm bảo không không chì/cadmium an toàn cho sức khỏe.
• Sản phẩm được nung ở nhiệt độ 1380 độ C – mức nhiệt cao nhất trên thị trường, chuyên dùng cho sản xuất sứ gia dụng cao cấp. Do đó, cốt sứ rất đanh chắc, chịu được va đập mạnh, chịu được sốc nhiệt cao, không dễ trầy mẻ, nứt vỡ,  sử dụng an toàn trong lò vi sóng, máy rửa bát. 
• Nước men trắng bóng, nhẵn mịn, bền màu với thời gian, không ố xỉn, khó bám bẩn, dễ vệ sinh. 

Nếu như bạn đang quan tâm tới các sản phẩm đồ sứ gia dụng như bát đĩa, ấm chén, lọ ha, khay mứt, đồ đựng gia vị… thì hãy tới Long Phương. Chúng tôi cam kết mang tới cho khách hàng những sản phẩm chất lượng và dịch vụ chăm sóc tuyệt vời nhất.

6. Một số sản phẩm tiêu biểu của Sứ Long Phương

6.1.  Bộ ấm chén

Bộ sản phẩm sứ cao cấp với chất men láng mịn, trắng bóng cùng chất sứ đanh bền, dày dặn.

Bộ ấm trà gồm 01 ấm trà, 06 chén, 07 đĩa kê với đa dạng các kích thước:

• 280 ml =10.4*6 cm
• 480 ml = 12*7.3 cm
• 700 ml = 13.7*8.2 cm
• 1000 ml = 15.4*9.4 cm

6.2.  Bộ bát đĩa

Bộ bát đĩa Cát Tường là dòng sản phẩm với thiết kế vô cùng tối giản, phù hợp với mọi không gian kiến trúc, từ truyền thống, bình dị đến sang trọng, hiện đại. 

Bộ bát đĩa gồm 14 thứ như sau:

• Bát cơm 4.4: 8 cái
• Tô tống 8: 1 cái
• Đĩa khum 8: 1 cái
• Đĩa ảo 7: 1 cái
• Đĩa bằng 7: 1 cái
• Đĩa hến: 1 cái
• Bát mắm: 1 cái

6.3.  Bộ đồ để bàn tiếp khách

Bộ đồ sứ cao cấp trắng không họa tiết mang đến cho không gian phòng khách của bạn thêm sang trọng, tao nhã.

Set đồ gồm 10 món:

• Đĩa bướm 25cm: 01 cái
• Đĩa lá 02 ngăn 27cm: 01 cái
• Đĩa sò 09cm: 02 cái
• Đĩa lò 18cm: 01 cái
• Lọ hoa bô đê: 01 cái
• Ống tăm lục lăng có nắp: 01 cái
• Gạt tàn tam giác: 01 cái
• Ca LPB 2: 02 cái

Có thể bạn quan tâm:

• Tổng hợp các bài viết về gốm sứ gia dụng LPG
• Quy trình làm gốm – 5 bước để tạo ra những sản phẩm gốm chất lượng nhất
• Gốm Bizen Nhật Bản là gì mà lại đắt tiền đến vậy?
• Gốm sứ khác nhau thế nào? Cách phân biệt gốm và sứ đơn giản
• Cách nhận biết gốm sứ cổ đơn giản, chính xác

Thông tin liên hệ:

Công ty Cổ phần Tập đoàn Long Phương

Website: https://store.longphuong.vn/ hoặc https://longphuong.vn/

Hotline: (+84) 989 595 866

Địa chỉ: Cụm CN Hạp Lĩnh, TP Bắc Ninh

Email: info@longphuong.vn

Maps: https://goo.gl/maps/SsJUEwSmPLX